Yazlık Ekimde Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Fizyolojik, Kalite ve Verim Özelliklerinin Belirlenmesi
Özet Görüntüleme: 46
/ 
PDF İndirme: 28
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.12604683Anahtar Kelimeler:
Biplot, protein içeriği, tane verimi, SPAD, NDVIÖzet
Küresel iklim değişikliği sürdürülebilir bitkisel üretimi büyük ölçüde olumsuz şekilde etkilemektedir. Buğdayın büyüme ve gelişme döneminde kuraklık ve sıcaklık stresi, buğday verimini ve kalitesini etkileyen en önemli faktörlerdir. Çalışma, 2023 yılı üretim sezonunda Diyarbakır’da gerçekleştirilmiştir. Çalışmada materyal olarak International Maize and Wheat Improvement Center’dan (CIMMYT) temin edilen 14 genotip ve standart olarak Empire Plus, Hilar ve Amida çeşitleri kullanılmıştır. Araştırmada SPAD (Bayrak yaprak klorofil içeriği), NDVI (Normalleştirilmiş vejetasyon farklılık indeksi), bitki boyu, tane verimi, 1000-tane ağırlığı, protein içeriği ve nişasta içeriği özellikleri incelenmiştir. İncelenen özellikler arasında NDVI hariç diğer tüm özelliklerde genotipler arasında önemli farklılıklar ortaya çıkmıştır. Yazlık ekim sonucunda tane verimi, 1000-tane ağırlığı ve bitki boyunda önemli ölçüde kısalma meydana geldiği görülmüştür. Protein ve nişasta içeriği özelliklerinde artış meydana gelmiştir. Korelasyon analizine göre başaklanma döneminde ölçülen SPAD ile 1000-tane ağırlığı ve protein içeriği arasında pozitif ve NDVI ile tane verimi arasında pozitif ilişki olduğu görülmüştür. Biplot analizine göre G13, Amida ve Empire Plus genotiplerinin stabil olmaları ve tane verimi yönünden yüksek performans göstermeleri nedeniyle özellikle sıcaklık stresli koşullar için uygun oldukları ve ıslah çalışmalarında ebeveyn olarak kullanılabileceği kanaati hasıl olmuştur. Bu çalışamadan elde edilen sonuçlar buğdayda yazlık ekim yapmak zorunda kalan çiftçilerin sulamak kaydıyla tatminkâr verim alabileceklerini göstermektedir.
Referanslar
Albayrak, Ö., Kızılgeçi, F., Yıldırım, M., Akıncı, C. 2020. Farklı çevrelerde yetiştirilen yazlık ekmeklik buğday genotiplerinin tane verimi ve kalite özellikleri yönünden incelenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 35(2): 167-174.
Anonim, 2023 Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, Durum Tahmin Buğday 2023. htpp://araştırma.tarımorma n.gov.tr/tepge (Erişim tarihi: 10.02.2024).
Ahmed, M., Hassan, F., 2015. Response of spring wheat (Triticum aestivum L.) quality traits and yield to sowing date. Plos one, 10(4): e0126097.
Aydoğan, S., Soylu, S. 2017. Ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve verim öğeleri ile bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26(1): 24-30.
Bayram, S., Öztürk, A., Aydın, M., 2017. Ekmeklik buğday genotiplerinin Erzurum koşullarında tane verimi ve verim unsurları yönünden değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 27(4): 569-579.
Braun, H.J., Atlin, G., Payne, T., Reynolds, M.P. 2010. Climate change and crop production. Multi-location testing as a tool to identify plant response to global climate change. Wallingford, Oxfordshire, UK: CABI.
Ciaffi, M., Tozzi, L., Borghi, B., Corbellini, M., Lafiandra, D. 1996. Effect of heat shock during grain filling on the gluten protein composition of bread wheat. Journal of Cereal Science, 24(2): 91-100.
Çağlar, Ö., Öztürk, A., Bulut, S. 2006. Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin Erzurum ovası koşullarına adaptasyonu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 37(1): 1-7.
Eliş, S., Bicer, B.T. 2022. Yetiştirme sistemlerinin kurak şartlarda buğdayın verim ve kalite özelliklerine etkisi. Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(2): 351-360.
Eliş, S., Kızılgeçi, F. 2023. Ekmeklik buğday genotiplerinin verim ve kalite performansının farklı analiz yöntemlerine göre incelenmesi. Akdeniz 10th International Conference On Applied Sciences, 2-5 November, Kyrenia, s. 201-209.
Eliş, S. 2023. Sürdürülebilir tarımda baklagil döngülü ekim nöbetinin konvansiyonel ve düşük girdili koşullarda agronomik, çevresel ve ekonomik etkilerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
Erdem, B., Sakin, M.A. 2023. Determination of Yield and Quality Characteristics of Some Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Varieties at Bilecik-Merkez Conditions. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 7(2): 303–315.
Göy, A.G., Sakin, M.A. 2023. Tokat–Zile yöresinde bazı makarnalık buğday çeşitlerinin kuru ve sulu koşullarda verim ve verim özelliklerinin belirlenmesi. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 11(3): 513-521.
Günen, C., Eliş, S., Kızılgeçi, F., 2023. Geç ekiminin makarnalık buğday (Triticum Durum L.) genotiplerinin fizyolojik, kalite ve verim özelliklerine etkisi. Tarım, Orman ve Su Bilimlerinde İleri ve Çağdaş Çalışmalar. Duvar Yayınları.
Kılıç H., Kendal, E., Aktaş H., Tekdal, S., 2014. İleri kademe ekmeklik buğday hatlarının farklı çevrelerde tane verimi ve bazı kalite özellikleri yönünden değerlendirilmesi. Journal of the Institute of Science and Technology, 4(4): 87-95.
Kızılgeçi, F., Eliş, S., Yıldırım, M., 2023. Kurak koşullarda ekmeklik buğday genotiplerinin verim ve kalite performansının incelenmesi. Africa 3. International Conference On New Horizons In Sciences, 1- 3 Eylül, Casablanca, s.171-177.
Kizilgeci, F., Albayrak, O., Yildirim, M., Akinci, C., Tuba Bicer, B., 2019a. Evaluation of yield and yield components of some Turkish maize landraces grown in south eastern Anatolia, Turkey by biplot analysis. Asian Journal of Agriculture and Biology, 7(4): 583-592.
Kizilgeci, F., Albayrak, Ö., Yıldırım, M., 2019b. Evaluation of thirteen durum wheat (Triticum durum Desf.) genotypes suitable for multiple environments using GGE biplot analysis. Fresenius Environmental Bulletin, 28 (9): 6873-6882.
Karaman, M. 2020. Yazlık Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Tarımsal Özellikler Açısından Değerlendirilmesi. ISPEC Tarım Bilimleri Dergisi, 4(1): 68–81.
Perrotta, C., Treglia, A.S., Mita, G., Giangrande, E., Rampino, P., Ronga, G., Spano, G., Marmiroli, N., 1998. Analysis of mRNAs from ripening wheat seeds: The effect of high temperature. Journal of Cereal Science, 27: 127–132.
Riaz, M.W., Yang, L., Yousaf, M.I., Sami, A., Mei, X.D., Shah, L., Ma, C. 2021. Effects of heat stress on growth, physiology of plants, yield and grain quality of different spring wheat (Triticum aestivum L.) genotypes. Sustainability, 13(5): 2972.
Sattar, A., Cheema, M.A., Farooq, M., Wahid, M.A., Wahid, A., Babar, B.H., 2010. Evaluating the performance of wheat cultivars under late sown conditions. International Journal of Agriculture and Biology, 12(4): 561-565.
Sharma, I., Tyagi, B.S., Singh, G., Venkatesh, K., Gupta, O.P., 2015. Enhancing wheat production-A global perspective. The Indian Journal of Agricultural Sciences, 85(1): 03-13
Wardlaw, I.F., Blumenthal, C., Larroque, O., Wrigley, C.W., 2002. Contrasting effects of chronic heat stress and heat shock on kernel weight and flour quality in wheat. Functional Plant Biology, 29: 25–34.
Zadoks, J.C., Chang, T.T., Konzak, C.F., 1974. A decimal code for the growth stages of cereals. Weed Research, 14(6): 415-421.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 ISPEC Tarım Bilimleri Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
