Diyarbakır Ekolojik Koşullarında Farklı Pamuk Genotiplerinin Verticillium Solgunluğuna (Verticillium dahliae Kleb) Karşı Dayanıklılıklarının Augmented Deneme Desenine Göre Belirlenmesi
Özet Görüntüleme: 584
/ 
PDF İndirme: 293
DOI:
https://doi.org/10.46291/ISPECJASvol5iss3pp627-640Anahtar Kelimeler:
Augmented deneme deseni, pamuk, reaksiyon, Verticillium dahliaeÖzet
Bu çalışma, doğal olarak epidemi koşulları bakımından verticillium solgunluk hastalığına bulaşık olan Diyarbakır Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü deneme sahasında, 2019 üretim sezonunda yürütülmüştür. Solgunluk hastalığına (Verticillium dahliae kleb.) dayanıklı olan pamuk genotiplerin durumlarını tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada, 124 adet pamuk genotiplerin yanı sıra kontrol olarak 4 adet tescilli çeşit (ST-468, ES-1, Edessa, DP-499) kullanılmıştır. Araştırma, augmented deneme desenine göre 4 bloğun her biri 29 ve 1 bloğun ise 28 sıradan oluşacak şekilde, toplamda 5 blok olarak yürütülmüştür. Çalışma sonucunda, incelenen tüm özellikler yönünden genotipler arasında önemli farklılıklar olduğu belirlenmiştir (p≤0.01). %50-60 koza açım zamanında yaprak hastalık şiddet indeks değerleri 0.295-2.970 ve gövde kesiti hastalık şiddeti indeks değerleri 0.042-2.948 arasında değiştiği belirlenmiştir. İncelenen veriler doğrultusunda farklı pamuk genotiplerin ilişkin, %50-60 koza açım zamanında yaprak hastalık şiddet indeksi ve gövde kesiti hastalık şiddet indeks değerleri arasında pozitif yönde korelasyon olduğu saptanmıştır. Bu çalışmadaki bulgular hastalığa dayanıklı/tolerant anaçların belirlenmesi ve seçimi amacıyla yürütülecek pamuk ıslah programlarına ışık tutacaktır.
Çalışmada, 124 adet pamuk genotiplerin yanı sıra kontrol olarak 4 adet tescilli çeşit (ST-468, ES-1, Edessa, DP-499) kullanılmıştır. Araştırma, augmented deneme desenine göre 4 bloğun her biri 29 ve 1 bloğun ise 28 sıradan oluşacak şekilde, toplamda 5 blok olarak yürütülmüştür. Çalışma sonucunda, incelenen tüm özellikler yönünden genotipler arasında p≤0,01 düzeyinde önemli farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Yaprak hastalık şiddet indeks değerleri 0,295-2,970 ve iletim dokularında hastalık şiddeti indeks değerleri 0,042-2,948 arasında değiştiği belirlenmiştir. İncelenen veriler doğrultusunda farklı pamuk genotiplerin ilişkin yaprak ve iletim dokularında bulunan semptomlara göre elde edilen hastalık şiddet indeksi değerleri arasında pozitif yönde korelasyon olduğu saptanmıştır. Hastalığa dayanıklı/tolerant olan pamuk genotipleri belirleyerek ilerde yürütülecek pamuk ıslah programlarında dayanıklı/tolerant anaç seçiminde ışık tutacaktır.
Referanslar
Akışcan Y., Tok, F.M. 2019. Farklı kökenli bazı pamuk genotiplerinde verticillium solgunluğuna dayanıklılığın araştırılması. KSÜ Tarım ve Doğa Derg., 22(Ek Sayı 2): 354-360.
Anonim, 2018. T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2017 Yılı Pamuk Raporu. Erişim adı (http://koop.gtb.gov.tr), Erişim Tarihi (03.12.2018).
Anonim, 2020. Diyarbakır Meteroloji Bölge Müdürlüğü, İklim Veri Değerleri.
Anonim, 2021. Türkiye istatistik Kurumu, ‘’Veri tabanları, Tarım, Bitkisel Üretim İstatistikleri’’, http://www.tuik.gov. tr/bitkiselapp/bitkisel.zul (Erişim tarihi 07.06.2021).
Anonim,2021 https://tr.wikipedia.org/wi ki/Pamuk (Erişim tarihi 07.06.2021)
Bejarano-Alcazar, J., Melero-Vara, J.M., Blanco-Lopez, M.A., Jimenez-Diaz, R.M. 1995. Influence of ınoculum density of defoliating and non-defoliating pathotypes of V. dahliae on epidemics of verticillium wilt of cotton in southern Spain. Phytopathology, 85: 1474–1481.
Bell, A.A. 2001. Verticillium Wilt 28-31, in Eds, T.L. Kirkpatrick and C.S. Rothrock“Compendium of Cotton Diseases” Second ed. APS Pres VIII+77.
Buchenauer, H.D., Erwin C. 1976. Effect of the plant growth retardant Pydanon on Verticillium wilt of cotton and tomato. Phytopathology, 49:68-72.
Bünül, M., Güvercin, R.Ş. 2021. Normal ve ultra dar çift sıra ekim yöntemlerinin pamukta (Gossypium hirsutum L.) verim ve bazı lif özelliklerine etkisi. ISPEC Tarım Bilimleri Dergisi, 5(1): 145-155.
Çelik, S. 2017. Pamukta (Gossypium hirsutum L.) ilişkilendirme haritalaması analiziyle solgunluk hastalığı (Verticillium dahliae Kleb.) ile ilişkili DNA markörlerinin belirlenmesi. Doktora Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarımsal Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı. Kahramanmaraş. 134s.
Çetin, Ö., Üzen, N. 2018. Yüzey ve yüzeyaltı damla sulamanın toprakta nem değişimi ve toprak su tansiyonuna etkisi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 22(4): 461-470.
Çetin, V., Ataç, A. 1995. Bazı pamuk çeşitlerinin solgunluk (Verticillium dahliae Kleb.) hastalığına duyarlılıklarının belirlenmesi üzerinde çalışmalar. 1994 yılında sonuçlanan Araştırma projeleri. Çukurova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü, Adana, 1-14.
Çopur, O. 2014. Lif Bitkileri Ders Notları. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü. Şanlıurfa, 170.
Danıştı, L. 2001. Bazı pamuk çeşitlerinin solgunluk hastalığı (V. dahliae Kleb.)'na tepkisi ile bu çeşitlerin kesafeti ve zarar derecesi ile ekolojisi üzerinde araştırmalar. Bölge Zirai Mücadele AE araştırma eserleri seri No.32, İzmir.
Devey, M.E., Rosielle, A.A. 1986. Relationship between field and greenhouse ratings for tolerance to Verticillium Wilt on Cotton. Crop Science, 1(26): 1-4.
Erdoğan, O., Dundar, H., Gore, M.E. 2011. Determination of reactions of some cotton genotypes against Verticillium Wilt disease caused by Verticillium dahliae Kleb. Plant Protection Bulletin, 51(2): 159-173.
Erdoğan, O., Ozbek, N., Aydın, U., Gore, M.E. 2013. The determination of relationship between Verticillium Wilt (Verticillium dahliae Kleb.) and early maturity in cotton (Gossypium hirsutum L.). Turkish Journal of Field Crops, 18(1): 8-12.
Erdoğan, O., Bolek, Y., Dündar, H., Bardak., A. 2015. Screenıng of cotton genotypes for resıstance to Verticillium dahliae Kleb. under greenhouse and field condıtıons. Romanian Agricultural Research, No. 32, Print Issn 1222-4227; Online Issn 2067-5720.
Esentepe, M. 1979. Adana ve Antalya illerinde pamuklarda görülen solgunluk hastalığının etmeni, yayılışı, kesafeti ve zarar derecesi ile ekolojisi üzerinde araştırmalar. Bölge Zirai Mücadele AE Araştırma Eserleri Seri No.32. İzmir
Gencer, O. 1987. Genel Tarla Bitkileri. Ç. Ü. Ziraat Fakültesi. Adana, 135 s.
Göre, M.E. 2007. Vegetative compatibility and pathogenicity of Verticillium dahliae isolates from the Aegean Region of Turkey, Phytoparasitica 35: 222-231.
Göre, M.E, Caner, Ö.K, Altın, N., Aydın, M.H., Erdoğan, O., Filizer, F., Büyükdöğerlioğlu, A. 2009. Evaluation of cotton cultivars for resistance to pathotypes of Verticillium dahliae. Crop Protection. 28:215–219.
Göre, M.E., Erdoğan, O., Altın, N. 2017. Searching for resistance sources to Verticillium wilt of cotton in seedlings from Gossypium spp. Tropical Plant Pathology, 42: 28–31.
Gözcü, D., Özdemir, M., Günaçtı, H.E. 2012. Kahramanmaraş'ta bazı pamuk çeşitlerinin Verticillium solgunluk hastalığı etmeni (Verticillium dahliae Kleb.)'ne duyarlılıklarının belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni. 52(2): 135-152.
Hui-Fang, B.S. 2013. Development of molecular markers and mapping of quantitative trait locf for resistance to Verticillium wilt disease using two ınbred line populations in tetraploid cotton. (P.H.D Thesis), New Mexico State University Las Cruces, New Mexico.
Karaca, İ., A. Karcılıoğlu, S., Ceylan. K. 1971. Wilt disease of cotton in the egean region of Türkiye. Journal Of Turkish Phytopathology, 5-49.
Karaca, İ. 1974. Sistematik bitki hastalıkları. Deuteromycetes (Fungi Imperfecti), Cilt, IV. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:217. 148-159.
Karademir, E., Karademir, Ç., Ekinci, R., Baran, B., Sağır, A. 2010. Assessment of tolerance level of some cotton (Gossypium hirsutum L.) varieties against Verticillium wilt (Verticillium dahliae Kleb.). Not. Bot. Hort. Agrobot. Cluj, 38(1): 196-202.
Karcılıoğlu, A., Onan, E., Kabadayı, H.B., Naza, İ. 1992. Behaviour of some cotton varieties to cotton wilt disease caused by Verticillium dahliae Kleb. J. Turkish Phytopath, 21(1): 49- 53.
Khaskheli, M.I., Sun, J.L., He, S.P., Du, X.M. 2013. Screening of cotton germplasm for resistance to Verticillium dahlia Kleb. under greenhouse and field conditions. Eur J Plant Pathol., 137:259-272.
Kirkpatrick, T.L., C.S. Rothrock. 2001. Compendium of cotton diseases, 2nd ed. American Phytopathological Society, St. Paul, MN.
Lüders, R.R., Galbieri, R., Fuzatto, M.G., Cia, E. 2008. Inheritance of resistance to Verticillium wilt in cotton. Crop Breeding and Applied Biotechnology, 8: 265-270.
Mert, M. 2009. Lif Bitkileri. Nobel Yayın Dağıtım, 1446, 278 s, Ankara.
Odabaşıoğlu, C., Çopur, O. 2017. Çırçır işletmelerinin pamuk lif kalitesine bakış açıları. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 21(1): 53-61.
Sağır, A., Tatlı, F., Gürkan, B. 1991. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde pamuk ekim alanlarında görülen hastalıklar üzerinde araştırmalar. Diyarbakır Zir. Müc. Aras. Ssst. Proje No: KKGA-B-2115/04-F-018 1. ve 2. yıl raporu.
Stewart, J.McD. 1994. Potential for crop improvement with exotic germplasm and genetic engineering. Pp 313-327 In: G.A. Constable and N.W. Forrester (eds.). Challenging the Future: Proceedings of the World Cotton Research Conference1. CSIRO, Melbourne, Australia.
Tan, A. 1998. Current status of plant genetic resources conservation in Turkey. In: International Symposium on In situ Conservation of Plant genetic Diversity. N. Zencirci, Z. Kaya, Y. Anikster and W. T. Adams (Eds.). Central Research Institute for Field Crops. 5-16.
Townsend, T.P. 2010. A Balanced Perspective on Cotton: Responding to Valid Problems, Challenging Irresponsible Critics, Report of The Executive Director to The 69th Plenary Meeting of The International Cotton Advisory Committee, Lubbock, Tx, Usa, 20–25 Sept. 2010.
Watkins, G.M. 1981. Compendium of cotton diseases. Published By The American Phytopathological Society, 41-44.
Yu, J.Z., Fang, D.D., Kohel, R.J., Ulloa, M., Hinze, L.L., Percy, R.G., Zhang, J., Chee, P., Scheffler, B.E., Jones, D.C. 2012. Development of a core set of SSR markers for the characterization of gossypium germplasm. Euphytica, 187: 203- 213.
Zhou, H., Fang, H., Sanogo, S., Hughs, S.E., Jones, D.C., Zhang, J. 2014. Evaluation of Verticillium wilt resistance in commercial cultivars and advanced breeding lines of cotton. Euphytica, 196: 437-448.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2021 Yayımlanan makalenin telif hakları yazarına aittir.
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
