GGE Biplot Analiz Yöntemi ile Makarnalık Buğday (Triticum durum Desf.) Genotiplerinde Kalite Özelliklerinin Değerlendirilmesi
Özet Görüntüleme: 306
/ 
PDF İndirme: 280
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.7032647Anahtar Kelimeler:
Augmented, Biplot, Diyarbakır, Makarnalık buğday, KaliteÖzet
Küresel buğday verimindeki önemli çeşitlilik, iklim değişikliği için çeşit seçiminde yetersiz araştırma ve sürdürülebilir tarım ekosistemlerinde uygun germplazm eksikliği göz önüne alındığında, yüksek verimin yanı sıra kalite parametreleri bakımından stabil değerlere sahip genotiplere de mutlak ihtiyaç olduğu kaçınılmazdır. Bu çalışma, Diyarbakır GAPUTAEM’e ait deneme sahasında 2015-2016 yıllarında gerçekleştirilmiştir. Araştırmada 120 adet ileri kademe makarnalık buğday hattı ile beş adet tescilli çeşit bitki materyal olarak kullanılmıştır. Çalışma, Augmented deneme desenine göre 6 blok ve her blok içinde 25 parsel olacak şekilde kurulmuştur. Araştırmada incelenen kalite parametrelerine GGE Biplot analiz yöntemi uygulanarak hem özellikler arası hem de genotip-özellik ilişkileri değerlendirilmiştir. GGE Biplot analiz sonucunda birbiri ile ilişkili olan özellikler ve belirli özellikler yönünden öne çıkan genotipler görsel olarak sunulmuştur. Oluşan görsel grafiğe göre incelenen özelliklerden camsılık oranı ve protein oranı, renk değeri ve sedimantasyon değeri, bin tane ağırlığı ve hektolitre ağırlığı özelliklerinin aynı grupta yer alarak güçlü korelasyon ilişkisi gösterdikleri ve çok sayıda genotipin değerlendirildiği bu tarz çalışmalarda bu ilişkinin göz önünde bulundurulması gerektiği belirlenmiştir. Ayrıca kontrol çeşitlerine kıyasla daha yüksek değerlere sahip olan genotiplerin farklı çevrelerdeki stabilitesini anlamak ve incelemek için bölge denemelerinde değerlendirilmesi ve bir üst kademeye aktarılarak çeşit geliştirmeye yönelik ıslah programlarında kullanılması sonucuna varılmıştır.
Referanslar
Anonim, 2021a. IGC, Uluslararası Tahıl Konseyi. https://l24.im/kH5oMe (Erişim tarihi: 06.01.2022).
Anonim 2021b. Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://l24.im/pMHWlN(Erişim tarihi: 06.03.2022)
Bayhan, M., Yıldırım, M. 2021. GGE biplot analizi yöntemi ile organik buğday seleksiyonu. ISPEC Tarım Bilimleri Dergisi, 5(2): 426-438.
Bayhan, M., Özkan, R., Albayrak, Ö., Akıncı, C., Yıldırım, M. 2021. Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşit ve hatlarında spad metre ve ndvi ölçümlerinin kalite özellikleriyle ilişkilerinin biplot analiz yöntemi ile değerlendirilmesi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 8(1): 32-41.
Bosi, S., Negri, L., Fakaros, A., Oliveti, G., Whittaker, A., Dinelli, G. 2022. GGE biplot analysis to explore the adaption potential of Italian common wheat genotypes. Sustainability, 14: 897.
Clarke, J.M., Marchylo, B.A., Kovacs, M.I.P., Noll, J.S., McCaig, T.N., Howes, N.K. 1998. Breeding durum wheat for pasta quality in Canada. Wheat: Prospects for Global Improvement. Academic Publishers, 229-236.
Jalata, Z. 2011. GGE-biplot analysis of multi-environment yield trials of barley (Hordeum vulgare L.) genotypes in Southeastern Ethiopia highlands. International Journal of Breeding and Genetics, 5(11): 59-75.
Karimizadeh, R., Mohammed, M., Sabahgni, N., Mahmoodi, A.E., Roustami, B., Seyyidi, F., Akbari, F. 2013. GGE biplot analysis of yield stability in multi-environment trials of lentil genotypes under rain-fed conditions. Notulae Scientia Biologicae, 5(2): 256-262.
Karaman, M., Seydoşoğlu, S., Çam, B. 2020. Diyarbakır ili koşullarında augmented deneme deseninde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin tarımsal özellikler yönünden incelenmesi. Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural & Medical Sciences, 7(9): 195-205
Kendal, E., Tekdal, S., Aktaş, H., Karaman, M. 2012. Bazı makarnalık buğday çeşitlerinin Diyarbakır ve Adıyaman sulu koşullarında verim ve kalite parametreleri yönünden karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(2): 1-14.
Kendal, E., Tekdal, S., Aktaş, H., Karaman, M., Berekatoğlu, K., Doğan, H. 2014. Biplot analizi kullanılarak yazlık arpa genotiplerinin verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Trakya University Journal of Natural Sciences, 15(2): 95-103.
Khan M.H., Rafii, M.Y., Ramlee, S.I., Jusoh, M., Al Mamun, M. 2021. AMMI and GGE biplot analysis for yield performance and stability assessment of selected Bambara groundnut (Vigna subterranea L. verdc.) genotypes under the multi‑environmental trials (METs). Scientific Reports, 11: 227-91.
Kılıç, H., Tekdal, S., Kendal, E., Aktaş, H. 2012. Augmented deneme desenine dayalı ileri kademe makarnalık buğday (Triticum turgidum Ssp.) hatlarının biplot analiz yöntemi ile değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 15(4): 131-145.
Koutis, K.G., Mavromatis, A., Baxevanos, D. and Koutsika-Sotiriou, M. 2012. Multienvironmental evaluation of wheat landraces by GGE biplot analysis for organic breeding. Agricultural Sciences, 3: 66-74.
Kurt, Ç. 2012. Buğday işleme fabrikasındaki işlem akışı ve enerji sarfiyatı. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ, 52s.
Naik, A., Wani, S.H., Rafiqee, S., Sofi, M., Sofi, N.R., Shikari, A.B., Hussain, A., Mohiddin, F., Jehangir, I.A., Khan, G.H., Sofi, M.A., Sheikh, F.A., Bhat, M.A., Khan, M.N., Dar, Z.A., Rahimi, M. 2022. Deciphering genotype×environment interaction by AMMI and GGE biplot analysis among elite wheat (Triticum aestivum L.) genotypes of Himalayan region. Ekin Journal, 8(1): 41-52.
Omrani, A., Omrani, S., Khodarahmi, M., Shojaei, S.H., Illés, Á., Bojtor, C., Mousavi, S.M.N., Nagy, J. 2022. Evaluation of grain yield stability in some selected wheat genotypes using AMMI and GGE biplot methods. Agronomy, 12: 1130.
Özberk, İ, Özberk, F., Atlı, A., Çetin, L., Aydemir, T., Keklikçi, Z., Önal, M.A., Braun, H.J. 2005. Durum Wheat in Turkey; Yesterday, Today and Tomorrow. In: Durum Wheat Breeding: Current Aproaches and Future Strategies. Chapter 33 Royo, C., M.N. Nachit, N. Difonzo, J.L. Araus, W.H. Pfeiffer and G.A. Slafer (Eds.). The Howard Press Inc., USA., 1049.
Paramesh, M., Reddy, D., Priya, M.S., Sumathi, P., Sudhakar, P., Reddy, K. 2016. GT biplot analysis for yield and drought related traits in mung bean (Vigna radiata L.). Electronic Journal of Plant Breeding, 7: 538-543.
Rahmatollah, K., Mohtasham, M., Naser, S., Ali, A., Barzo, R., Faramarz, S. and Fariba, A. 2013. GGE biplot analysis of yield stability in multi-environment trials of lentil genotypes under rainfed condition. International Journal Research Reviev, 4(12): 7-12.
Santos, A., Ceccon, G., Teodoro, P.E., Correa, A.M., Alvarez, R.D.C.F., Silva, J.F., Alves, V.B. 2016. Adaptabilidade e estabilidade de genótipos de feijão caupi ereto via REML/BLUP e GGE Biplot. Bragantia, 75: 299-306.
Shamsabadi, E.E., Sabouri, H., Soughi, H., Sajadi, S.J., Dadras, A.R. 2021. Using of GGE biplot in determination of genetic structure and heterotic groups in wheat (Triticum aestivum L.). Acta Biologica Szegediensis, 65(1): 17-27.
Sözen, E., Yağdı, K. 2005. Bazı ileri makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) hatlarının kalite özelliklerinin belirlenmesi. Uludağ Üniviersitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(2): 69-81.
Suresh, S. 2020. GGE biplot based stability analysis of durum wheat genotypes using statistical package GGE Biplot GUI. International Journal of Agriculture Environment and Biotechnology, 13(2): 149-153.
Tanno, K., Willcox, G. 2006. How Fast Was Wild Wheat Domesticated?. shorturl.at/GMPS4.
Tekdal, S., Kendal, E., Ayana, B. 2014. İleri kademe makarnalık buğday hatlarının verim ve bazı kalite özelliklerinin biplot analiz yöntemi ile değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(3): 322-330.
Tekdal, S., Kendal, E., Aktaş, H., Karaman, M., Doğan, H., Bayram, S., Düzgün, M., Efe, A. 2017. Biplot analiz yöntemi ile bazı makarnalık buğday hatlarının verim ve kalite özelliklerinin değerlendirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 68-73.
Tekdal, S., Kendal, E., Altıkat, A., Aktaş, H., Karaman, M. 2011. İleri kademe durum buğday hatlarının (Triticum durum Desf.) Diyarbakır ekolojik koşullarında bazı verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. 9. Tarla Bitkileri Kongresi, 12-15 Eylül, Cilt I, Bursa, 25-27.
Yan, W., Kang, M.S. 2003. GGE Biplot Analysis: A Graphical Tool For Breeders, Geneticists, and Agronomists. CRC Press, Boca Raton, 213.
Yan, W., Kang, M.S., Ma, B., Woods, S., Cornelius, P.L. 2007. GGE biplot and AMMI analysis of genotype-by-environment data. Crop Science, 47: 643-655.
Yokomızo, G.K.I., Farıas Neto, J.T., Oliveira, M.S.P., Hongyu, H. 2017. Análise GGE biplot na avaliação de características de cachos em açaizeiros da região Amazônica. Mundo Amazônico, 8(1): 115-130.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2022 Yayımlanan makalenin telif hakları yazarına aittir.
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
