Bazı Arpa (Hordeum vulgare L.) Genotipleri İle F1 Melezlerinin Kontrollü Koşullarda Değerlendirilmesi
Özet Görüntüleme: 352
/ 
PDF İndirme: 202
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.7032110Anahtar Kelimeler:
Anaç, Arpa, F1, Melez, SeraÖzet
Bu çalışmada farklı arpa genotiplerine ait F1 melezlerinin değerlendirilmesi ve incelenen özellikler bakımından üstün performans gösteren genotiplerin çeşit geliştirme programlarında kullanılması amaçlanmıştır. Araştırma 2019 yılında Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü’ne ait sera ortamında kontrollü koşullar altında gerçekleştirilmiştir. Çalışmada bitki materyali olarak 4 adet anaç ve 6 adet F1 melezi kullanılmıştır. Tohumlar 5 kg toprak ile doldurulmuş olan saksılara, her saksıda 4 bitki olacak şekilde ekilmiştir. Her saksı bir tekerrür olarak kabul edilmiş ve deneme 3 tekerrürlü olacak şekilde “Tesadüf Parselleri Deneme Deseni”ne göre kurulmuştur. Araştırmada başaklanma gün sayısı (gün), fizyolojik olum süresi (gün), SPAD değeri (klorofil miktarı), bitki boyu (cm), başak uzunluğu (cm), başakta başakçık sayısı (adet), başakta tane sayısı (adet) ve başakta tane ağırlığı (g) özellikleri incelenmiştir. Yapılan varyans analizi sonucunda fizyolojik olum süresi dışında diğer tüm özellikler bakımından genotipler arasında istatistiki olarak önemli farklılık olduğu belirlenmiştir. Melezler ile anaçların sahip olduğu ortalama değerler yönünden başaklanma gün sayısı, fizyolojik olum süresi, bitki boyu, başak uzunluğu ve başakta başakçık sayısı bakımından melezlerin; SPAD değeri, başakta tane sayısı ve başakta tane ağırlığı bakımından ise anaçların ön plana çıktığı saptanmıştır. Araştırma neticesinde anaçlarına oranla üstün performans gösteren A6 melezi ile birlikte ümit var genotipler olarak görünen A1 ve A5 melezlerinin ıslah programı kapsamında değerlendirmek üzere bir sonraki çeşit geliştirme kademelerine aktarılması ve farklı ortam ve koşullarda denenmeleri gerektiği sonucuna varılmıştır.
Referanslar
Akdeniz, H., Keskin, B., Yılmaz, İ., Oral, E. 2004. Bazı arpa çeşitlerinin verim ve verim unsurları ile bazı kalite özellikleri üzerinde bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi 14(2): 119-125.
Akıncı, C., Yıldırım, M., Sönmez, N. 2001. Diyarbakır koşullarına uygun arpa çeşitlerinin belirlenmesi. 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül, Tekirdağ, s: 151-155.
Akmaz, V. 2022. Spektral yansıma ve dijital verilere dayalı özelliklerin arpa (Hordeum vulgare L.) genotiplerinde verim ve kalite ile ilişkilerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Diyarbakır, 82s.
Anonim, 2019. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü.
Anonim, 2020. Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim İstatistikleri.
Anonim, 2022. USDA: United States Department of Agriculture.
Bayhan, M., Özkan, R., Albayrak, Ö., Yıldırım, M. ve Akıncı, C. 2019. Arpa genotiplerinin Diyarbakır’da kurak geçen sezonda verim ve fizyolojik özellikler yönünden incelenmesi. 2. Uluslararası Mardin Artuklu Bilimsel Araştırmalar Kongresi, 23-25 Ağustos, s170-176.
Dawson, I.K., Russell, J., Powell, W., Steffenson, B., Thomas, W.T.B., Waugh, R. 2015. Barley: a translational model for adaptation to climate change New Phytol., 206 pp. 913-931.
Doğan, H. 2021. Bazı apa (Hordeum vulgare L.) genotiplerinde kurağa dayanım yönünden transpirasyon hızı ve su kullanım etkinliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Diyarbakır, 65s
Er, C. 2011. Çeşit adayı arpa genotipinin farklı koşullarda tarımsal özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, 78s.
Erbaş Köse, Ö.D., Mut, Z., Kardeş Y.M. 2021. Bilecik koşullarında kavuzsuz arpa genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. ISPEC Tarım Bilimleri Dergisi, 5(3): 608-615.
Ergün, N., Geçit, H.H. 2008. İleri kademe arpa hatlarında verim ve verime etkili bazı karakterlerin incelenmesi. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 2-5 Haziran 2008, Konya, s:14-23.
Geçit, H., Adak, S. 1988. Osman Tosun gen bankasındaki 1-96 sıra numaralı arpa materyalinde bazı morfolojik ve fizyolojik özelliklerin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı, Cilt:39. Fasikül no: 1-2, 326-335, Ankara.
Giunta, F., Motzo, R., Deidda, M. 2002. SPAD readings and associated leaf traits in durum wheat, barley, and triticale cultivars. Euphytica, 125(2): 197-205.
Karadoğan, T., Sağdıç, S., Çarıkçı, K., Akman, Z. 1999. Bazı arpa çeşitlerinin Isparta ekolojik şartlarına uyum yeteneklerinin belirlenmesi Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım, Adana, s: 395-400.
Karahan, T., Akgün, İ. 2021. İki ve altı sıralı arpa (Hordeum vulgare L.) genotiplerinde tane verimi ve stabilite analizi. Türk Bilim ve Mühendislik Dergisi, 3(2): 77-86.
Karakoca, T.A., Akgün, İ. 2020. Arpada farklı gama radyasyon dozu uygulamalarının M2 generasyonunda bazı tarımsal özellikler üzerine mutagenik etkilerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 24(1): 96-104.
Kaydan, D., Yağmur, M. 2007. Van ekolojik koşullarında bazı iki sıralı arpa çeşitlerinin verim ve verim öğeleri üzerine bir araştırma. Tarım Bilimleri Dergisi, 13(3): 269-278.
Kendal, E., Kılıç, H., Tekdal, S., Altıkat, A. 2010. Bazı arpa genotiplerinin Diyarbakır ve Adıyaman kuru koşullarında verim ve verim unsurlarının incelenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(2): 49-58.
Kılıç, H., Akar, T., Kendal, E., Sayım, İ. 2010. Evaluation of grain yield and quality of barley varieties under rainfed conditions. African Journal of Biotechnology, 9(46).
Kızılgeçi, F., Yıldırım, M., Albayrak, Ö., Akıncı, C. 2016. Bazı arpa genotiplerinin Diyarbakır ve Mardin koşullarında verim ve kalite parametrelerinin incelenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(3): 161-169.
Koca, Y.O., Erekul, O. Sabancı, S., Zeybek A., Yiğit, A. 2015. Akdeniz kuşağında yetiştirilen arpa (Hordeum vulgare L.) çeşitlerinde verim unsurları ve tane kalite özelliklerinin belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(1): 9-15.
Kün, E. 1996. Tahıllar I (Serin İklim Tahılları). 3. Baskı. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 1451, Ankara, 322s.
Monostori, I., Árendas, T., Hoffman, B., Galiba, G., Gierczik, K., Szira, F., Vágújfalvi, A. 2016. SPAD değeri ile tane verimi arasındaki ilişki buğdayda çeşit, çevre ve toprak azot içeriğinden etkilenebilir. Euphytica, 211(1): 103-112.
Newton, A.C., Flavell, A.J., George, T.S., Leat, P., Mullholland, B., Ramsay, L., Revoredo-Giha, C., Russell, J., Steffenson, B.J., Swanston, J.S., Thomas, W.T.B., Waugh, R., White, P.J., Bingham, I.J. 2011. Crops that feed the world 4. Barley: a resilient crop? Strengths and weaknesses in the context of food security. Food Security, 3: 141.
Özberk, İ., Coşkun, Y. 2008. Arpada (H.vulgare L. Conv. distichon) bazı agronomik karakterlerin kalıtımı. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 2-5 Haziran 2008, Konya, s: 562-570.
Özdemir, A. 2019. Kavuzsuz arpa (Hordeum vulgare L.var. nudum) genotiplerinde kışlık ve yazlık ekimin verim ve bazı agronomik özellikler üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Öztürk, A., Çağlar, Ö., Tufan, A. 2001. Bazı arpa çeşitlerinin Erzurum koşullarına adaptasyonu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(2): 109-115.
Sirat, A., Sezer, İ. 2013. Samsun ekolojik koşullarında bazı iki ve altı sıralı arpa (Hordeum vulgare L.) genotiplerinin verim ve verim unsurları ile kalite özelliklerinin belirlenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 23(1): 10-17.
Sirat, A., Sezer, İ. 2017. Bafra ovasında yetiştirilen bazı iki sıralı arpa (Hordeum vulgare L. conv. distichon) çeşitlerinin verim, verim öğeleri ile bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(1): 77-87.
Sönmez, F., Ülker, M., Yılmaz, N., Ege, H., Bürün, B., Apak, R. 1999. Tir buğdayında tane verimi ile bazı verim öğeleri arasındaki ilişkiler. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23: 45-52.
Taş, B., Yağdı, K. 2002. İki sıralı arpada (Hordeum vulgare L. conv. distichon) melez gücünün belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(4): 359-362.
Yıldırım, M., Akıncı, C., Koç, M., Barutçular, C. 2009. Bitki örtüsü serinliği ve klorofil miktarının makarnalık buğday ıslahında kullanım olanakları. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 24(3): 158-166.
Yüksel, S., İkincikarakaya Ünver, S., Sönmez, A.C., Belen, S. ve Yıldırım, Y. 2017. Eskişehir ekolojik koşullarında bazı arpa (Hordeum vulgare L.) hat ve çeşitlerinin verim ve verim öğeleri üzerine bir araştırma. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20(Özel Sayı): 252-257.
Yürür, N. 1998. Serin iklim tahılları. Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2022 Yayımlanan makalenin telif hakları yazarına aittir.
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
