Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Popülasyon ve Çeşitlerinin Yozgat Ekolojisinde Morfolojik ve Agronomik Özelliklerinin Belirlenmesi
Özet Görüntüleme: 226
/ 
PDF İndirme: 148
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.7347157Anahtar Kelimeler:
Lathyrus sativus L., Mürdümük, Protein oranı, Tohum verimiÖzet
Bu çalışma, Türkiye orijinli beş popülasyon ve dört tescilli çeşitten (İptaş, Eren, Karadağ ve Gap Mavisi), oluşan toplam dokuz Mürdümük (Lathyrus sativus L.) genotipinin morfolojik ve agronomik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla 2021 yılında Yozgat ekolojik şartlarında yürütülmüştür. Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü kurulmuş olup hasat, tohum olgunluğu döneminde yapılmıştır. Dokuz adet mürdümük genotipinde %50 çiçeklenme süresi, olgunlaşma süresi, ana sap sayısı, ana sap uzunluğu, ana sap kalınlığı, bakla boyu, bakla eni, bitkideki bakla sayısı, bakladaki tane sayısı, 1000 tane ağırlığı, tohum verimi, biyolojik verim, hasat indeksi ve ham protein oranı tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; mürdümük genotiplerinin %50 çiçeklenme süresi 211.00-205.33 gün, olgunlaşma süresi 263.33-269.00 gün, ana sap sayısı 4.00-5.67 adet, ana sap uzunluğu 58.00-95.67 cm, ana sap kalınlığı 1.67-2.07 mm, bakla boyu 3.23-3.67 cm, bakla eni 10.33-11.93 mm, bitkideki bakla sayısı 16.63-24.87 adet, bakladaki tane sayısı 2.97-4.00 adet, 1000 tane ağırlığı 129.23-162.17 g, tohum verimi 174.80-234.90 kg/da, biyolojik verim 392.40-642.10 kg/da, hasat indeksi %35.73-46.57 ve ham protein oranı %27.71-28.88 arasında değişiklik göstermiştir. İncelenen özellikler bakımından mürdümük çeşit ve popülasyonları arasında önemli farklılıklar belirlenmiştir. Bitkideki bakla sayısı, hasat indeksi ve ham protein oranı bakımından popülasyonlar; çiçeklenme ve olgunlaşma gün süresi, ana sap uzunluğu, bakla eni, 1000 tane ağırlığı, tohum verimi ve biyolojik verim özellikleri bakımından ise çeşitler ön plana çıkmıştır.
Referanslar
Açıkgöz, E. 2001. Yem bitkileri, Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayınları, Bursa, s:584.
Aksu, E. 2019. Düşük odap (β-N-oxalyl-L-a,β-diaminopropionic) içeriğine sahip mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının antalya sahil koşullarında tohum verimi ve bitkisel özellikleri. Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
Anonim, 2021. Milli Çeşit Listesi (Tarla Bitkisi Çeşitleri) https://www.tarim orman.gov.tr/BUGEM/TTSM (Erişim tarihi: 01.12.2021).
Başaran, U., Acar, Z., Karacan, M., Onar, A.T. 2013. Variation and correlation of morphoagronomic traits and biochemical contents (protein and β-odap) in turkish grass pea (Lathyrus sativus L.) landraces. Turkish Journal of Field Crops, 18(2): 166-173.
Başaran, U. 2010. Türkiye’nin farklı yörelerinde yetiştirilen mürdümük (Lathyrus sativus L.) popülasyonlarının tarımsal özellikleri, protein içerikleri ve odap düzeylerinin belirlenmesi. Doktora tezi, 19 Mayıs Üniversitesi, Samsun.
Başbağ, M., Saruhan, V., Gül, I. 2001. Diyarbakır koşullarında bazı tek yıllık yem bitkilerinin adaptasyonu üzerine bir araştırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül, Tekirdağ.
Bayram, G., Türk, M., Budaklı, E., Çelik, N. 2004. Bursa ekolojik koşullarında yetiştirilen yaygın mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının verim ve adaptasyonu üzerinde bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(2): 73-84.
Campbell, C.G. 1997. Grass pea: Lathyrus sativus L, Bioversity International, İtaly, s. 50.
Choudhary, A.K., Suri, V. K. 2014. Scaling up of pulses production under frontline demonstrations technology programme in himachal himalayas. Communication in Soil Science and Plant Analysis, 45(14): 1934-1948.
Çopur-Doğrusöz, M. 2021. Türkiye orijinli mürdümük (Latyrus sativus L.) çeşit ve popülasyonlarının farklı lokasyonlarda kalite özellikleri. 13th. International Congress On Mathematics, Engineering, Natural and Medical Sciences, 26-27 Ekim, Nevşehir.
Ertuş, M.M. 2019. Hakkâri’de sürdürülebilir mera kullanımı ve yem bitkileri üretimi. Doğu Fen Bilimleri Dergisi, 2(1): 47-53.
Gençkan, M.S. 1983. Yem bitkileri tarımı, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, İzmir, s: 249-254.
Gündüz, G.M. 2012. Köy popülasyonu yaygın mürdümük (Lathyrus sativus L.) çeşitlerinin tohum verimi ve bazı bitkisel özellikleri. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Haimanot, R.T., Kidane, Y., Wuhib, E., Kalissa, A., Alemu, T., Zein, Z.A., Spencer, P.S. 1990. Lathyrism in rural northwestern ethiopia: a highly prevalent neurotoxic disorder. International journal of epidemiology, 19(3): 664-672.
Harmanşah, F. 2018. Türkiye’de kaliteli kaba yem üretimi sorunlar ve öneriler. TÜRKTOB Dergisi, (25): 9-13.
Karadağ, Y., Avcıoğlu, R., Hatipoğlu, R. 2009. Baklagil yem bitkileri, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, İzmir, s: 471-479.
Karadağ, Y., İptaş, S., Yavuz, M. 2008. Anadolu’nun orta kuzey iklim özelliğine sahip tokat ve amasya illerine uyumlu mürdümük (Lathyrus sativus L.) çeşit adaylarının belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 1(2): 19-26.
Karadağ, Y., İptaş, S. 2007. Tokat ekolojik koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hat ve varyetelerinin agronomik potansiyelleri üzerine bir araştırma. Türkiye 7. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran, Erzurum.
Karadağ, Y., Büyükburç, U. 2003. Tokat ekolojik koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(1): 135-141.
Karadağ, Y., İptaş, S., Yavuz, M. 2004. Agronomic potential of grasspea (Lathyrus sativus L.) under rainfed condition in semi-arid regions of Turkey. Asian Journal of Plant Sciences, 3(2): 151-155.
Karadağ, Y. 2012. Tokat-kazova ekolojik koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının verim ve verim özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(2): 11-13.
Kökten, K., Özdemir, S., Kardeş, Y.M., Kaplan, M. 2018. Biplot analysis for herbage yield and quality attributes of different grasspea (Lathyrus sativus L.) genotypes. Fresenius Environmental Bulletin, 27(9): 6079-6086.
Öten, M., Kiremitçi, S., Erdurmuş, C. 2017. Mürdümükte (Lathyrus sativus L.) tane ve kuru ot verimi ile ilişkili özelliklerin korelasyon ve path analizi ile saptanması. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 34(1): 72-78.
Özdemir, S., Kökten, K., Kaplan, M., Uçar, R. 2020. Elazığ koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) genotiplerinin tohum verimi ve tohum verimini etkileyen bazı özelliklerinin belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 7(2): 445-452.
Özyazıcı, M.A., Açıkbaş, S. 2019. Yaygın mürdümük (Lathyrus sativus L.) genotiplerinin yarı kurak iklim koşullarında bazı tarımsal özellikleri ile verim performanslarının belirlenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (17): 1058-1068.
Sayar, M., Han, Y. 2014. Mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının tohum verimi ve verim komponentlerinin belirlenmesi ve GGE biplot analiz yöntemiyle değerlendirilmesi. Journal of Agricultural Sciences, 21(1): 78-92.
Seydoşoğlu, S. 2015. Diyarbakır ekolojik koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) genotiplerinin verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(3): 98-109.
Tufan, Y., Başaran, U. 2019. Yerel mürdümük (Lathyrus sativus L.) genotiplerinde morfolojik ve tarımsal özelliklerin varyasyonu ve aralarındaki ilişkinin belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Yozgat Bozok Üniversitesi. Yozgat.
Türkiye İstatistik Kurumu, 2021. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Tarim-111 (Erişim tarihi: 27.11.2021)
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2022 ISPEC Journal of Agricultural Sciences
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
