Yerel Karacadağ Çeltik (Oryza sativa L.) Popülasyonlarının Bazı Bitkisel Özelliklerinin Kimyasal Mutagen Uygulamasına Dayanıklılığının Belirlenmesi
Özet Görüntüleme: 181
/ 
PDF İndirme: 109
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10207894Anahtar Kelimeler:
Oryza sativa, Karacadağ çeltiği, mutasyon, herbisit, yerel popülasyonÖzet
Bu araştırma sodyum azid (NaN3) (1 mM) uygulamasının dört farklı Karacadağ çeltik popülasyonunda (Oryza sativa L.) M2 generasyonunda herbisit uygulamasına dayanıklılığının araştırılması amacıyla 2022 yaz yetiştirme mevsiminde yürütülmüştür. Araştırmada M2 bitkilerine 3-4 yapraklı dönemde İmidazolinon (IMI) etken maddeli herbisit uygulanmıştır. Tarla araştırmaları tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak, yürütülmüştür. Araştırma sonucunda Alatosun ve Cobi popülasyonlarından 6’şar adet, Sarıçanak ve Subatan popülasyonlarından 3’er adet herbisit uygulamasına dayanıklılık gösteren bitkiler elde edilmiştir. Araştırma sonucunda popülasyonların bitki boyu, salkımda tane sayısı, sap çapı, salkım uzunluğu ve kardeşlenme sayısı herbisit uygulaması yapılmayan kontrol gruplarında, herbisit uygulaması yapılan parsellere kıyasla daha yüksek değerler verdiği, popülasyonların mutagen uygulamasından farklı derecelerde etkilendiği ortaya çıkmıştır. Tane ağırlığı herbisit uygulamasından etkilenmeyip, kontrol grubu ile herbisit uygulanan popülasyonlar arasında istatistiki olarak önemli farklılık gözlenmemiştir. Herbisit uygulaması yapılan popülasyonlar kendi kontrol grupları ile kıyaslandığında Alatosun, Sarıçanak ve Subatan popülasyonlarında tane ağırlığı bakımından önemli farklılık görülmezken, Cobi popülasyonunun kontrol grubu herbisit uygulanan parsellerden yüksek bulunmuştur.
Referanslar
Abo-Hegazy, S.R.E., Selim, T., El-Emam, E.A.A., 2012. Correlation and path coefficient analysis of yield and some yield components in lentil. Egyptian Journal of Plant Breeding, 16(3): 147-159.
Adak, M.S., Güler, M., Kayan, N., 2010. Yemeklik Baklagillerin Üretimini Artırma Olanakları. Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, Kongre Bildiriler Kitabı, 11-15 Ocak, Ankara, s.329-341.
Ahmedi, N., Majd, I., 1988. Attemp to improve some yield component and shattering resistance in wheat cv. Azadi by induced mutations. Mutation Breeding Newsletter, 19: 1617.
Alamyar, R., Boz, İ., 2021. Üreticilerin pirinç pazarlamada yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri: Takhar-Afganistan örneği. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 5(2): 381-392.
Başer, İ., Bilgin, O., Korkut, K.Z., Balkan, A., 2007. Makarnalık buğdayda mutasyon ıslahı ile bazı kantitatif karakterlerin geliştirilmesi. Journal of Agricultural Sciences, 13(4): 346-353.
Bashki, R., Sikka, V.K., Yunus M., Naidu, M.R., 1987. Polygenic variation in wheat following hybridization and mutagenesis. Plant Breeding.
Bozoğlu, H., Pekşen, E., 1997. Farklı sıra arası mesafelerinin mercimeğin tane verimi ve bazı agronomik özellikleri üzerine etkileri. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, Kongre Bildiriler Kitabı, 22-25 Eylül, Samsun, s. 595-597.
Butnaru, G., 1991. Mutagenesis in triticale. National Wheat Research Center. In Proceedings of the Second International Triticale Symposium Mexico DF, CIYMMT, Mexico, p. 154.
Damar, İ., 2006. Edirne ili çeltik üretim alanlarında bulunan yabancı ot türleri ve yoğunluklarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne
Efe, B., Ünal, S., 2017. Farklı Gama ışını dozlarının Macar fiği çeşitlerindeki bazı kantitatif özelliklere etkisi. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20: 135-143.
Eğritaş, Ö., Tan, M., Haliloğlu, K., 2020. Herbisite dayanıklı mutant kinoa (Chenopodium quinoa willd.) hatlarında bazı bitkisel özelliklerin belirlenmesi. Journal of the Institute of Science and Technology, 10(2): 1382-1388.
Eleftherohorinos, I.G., Dhima, K.V., Vasilakoglou, I.B., 2002. Interference of red rice in rice grown in Greece. Weed Science, 50(2): 167-172.
Eser, D., Sağel, Z., Tutluer, M., Peşkircioğlu, H., Atilla, A.S., Adak, M.S., 1991. The effect of gamma radiation doses on some characters in M1 generation of large seeded type green lentil pul-11 cultivar. Turkish Journal of Nuclear Sciences, 5-15.
Esgici, R., 2012. Harvesting and threshing mechanization of rice in the region of GAP, Karacadağ. PhD Thesis, Çukurova University, Institute of Natural and Applied Sciences, Adana.
FAO, 2002. Global IPM facility available. (http://faostat.fao.org/), (Erişim tarihi:11.05.2023).
FAOSTAT, 2023. (https://www.fao.org/f aostat/en/#data/QCL), (Erişim tarihi: 03.03.2023).
Güncan, A., Karaca, M., 2018. Yabancı ot mücadelesi. Selçuk Üniversitesi Basım Evi, Konya.
Hamid Ahmad, Z., 2019. Screening of advanced generation lentil mutant genotypes for tolerance to Imazamox Herbicide. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Şanlıurfa.
Kahraman, Ş., Atakul, Ş., Kılınç, S., Alp, A., Duman, M., Baran, B., Özaslan, C., 2021. Çeltik yetiştiriciliğinde organik tarım olanaklarının araştırılması ve konvansiyonel tarım ile karşılaştırılması. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 9(2): 54-61.
İpekeşen, S., Akyıldız, M. İ., Alp A., 2023. Diyarbakır ili sulu koşullarında ileri kademe ekmeklik buğday hatlarının verim ve kalite özelliklerinin GGE biplot tekniği ile değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 12(1): 107-123.
Kahriman, A., 2021. Nohut (Cicer arietinum L.) genetik kaynaklarının IMI grubu herbisitlere dayanıklılık ve morfolojik özelliklerinin belirlenmesi. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 5(3): 678-689.
Karaman, M., 2022. GGE biplot tekniği ve scatter plot matrixi ile ekmeklik buğdayda (Triticum aestivum L.) genotip, verim ve verim komponentlerinin yorumlanması. Muş Alparslan Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 10(1): 931-937.
Kaya, B., 2013. Karacadağ yerel ve Osmancık-97 çeltik varyetelerinin bazı yabancı otlara karşı rekabet yeteneklerinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
Khamankar, Y.G., 1989. Gamma ray irradiation and selection for yield components in bread wheat. PKV Research Journal, 13: 1-15.
Kubba, A.J., Ibrahim, F., 1989. Semi dwarf mutants from bread wheat cultivar Inia 66. Mutation Breeding Newsletter, No. 34.
Kwon, S.L., Smith, R.J., Talbert, R.E., 1991. Interference of red rice (Oryza sativa) densities in rice. Weed Science, 39(2): 169-174.
Paç, C., 2023. Farkli dozlarda imazamox herbisit uygulamasinin imitolerant mercimekte bitki gelişimi, verim ve verim özelliklerine etkilerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
Şahin, B., 2021. İmazamox tolerant mercimek genotiplerinin bazı çeşitlerle tarımsal özellikleri bakımından karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
Şavşatlı, Y., Gülümser, A., Sezer, İ., 2008. Çeltikte bazi salkım ve tane özellikleri arasindaki ilişkiler. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 23(1): 25-31.
Sehirali S., Özgen M., 1988. Bitki Islahı. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları: 1059, Ders Kitabı, Ankara.
Sellers, B.A., Ferrell, J.A., MacDonald, G. E., Kline, W.N., 2009. Dogfennel (Eupatorium capillifolium) size at application affects herbicide efficacy. Weed Technology, 23(2): 247-250.
Singh, S.P., Singh, L.R., Singh, B., Singh, G., 1997. Study on variability caused by gamma ray in barley. Indian Journal of Agricultural Research, 31(2): 110-114.
Sürek, H., Ünan, R., Beşer, N., Kaya, R., Kara, A., 2016. Yabancı ot ilaçlarına dayanıklı bazı çeltik (Oryza sativa L.) genotiplerinin geliştirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(Özel sayı-1): 94-99.
Tantekin, M., 2008. Diyarbakır ekolojik koşullarında bazı kışlık kırmızı mercimek (Lens culinaris Medik.) çeşitlerinde farklı ekim sıklıklarının verim ve verim ile ilgili özelliklere etkisi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Tepe, I., 2014. Yabancı Otlarla Mücadele. Sidas Medya Ziraat Yayın No: 031, İzmir.
TUİK, 2023. (https://biruni.tuik.gov.tr/m edas/?kn=104&locale=tr), (Erişim tarihi: 03.03.2023).
Ünver, S., 1989. Arpa (Hordeum vulgare L.) da uygulanan EMS (Ethyl Methane Sulphonate) dozları, yıkama suyu sıcaklık ve süresinin M1 ve M2 bitki özelliklerine etkileri. Doktora Tezi, Ankara Üniersitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Uzun, K., Demirkan, H., 2013. Determination of weeds in rice region of Edirne - Uzunköprü and Researches on chemical control of those weeds. The Journal of Turkish Phytopathology, 42(1-2-3): 1-12.
Vadher, P.V., Desai, K.B., Badaya, S.N., Kukadia, M.U., 1988. Mutation in grain sorghum. Gujarat Agricultural University Journal, 13(2): 82-85.
Wall, D.A., Mcmullan, P.M., 1994. Effectiveness of several new selective herbicides in lentils (Lens culinaris). Crop Protection, 13: 553-557.
Wani, M.F., Kozgar, M.I., Tomlekova, N., Khan, S., Kazi, A.G., Sheikh, S.A., Ahmad, P., 2014. Mutation Breeding: A Novel Technique for Genetic improvement of pulse crops particularly chickpea (Cicer arietinum L.). (Ed: P. Ahmads). Improvement of Crops in the Era of Climatic Changes, Springer, New York, USA, p: 217-248.
Yıldırım, M.B., Çağırgan, M.I., Turgut, I., 1987. Arpa mutant populasyonlarında seleksiyon uygulaması. Türkiye Tahıl Sempozyum, 6-9 Ekim, Bursa, s. 473-481.
Zhu, X.Q., Pang, B.L., Wan, X.Q., 1990. Development of 4 semidwarf mutants in Guanglui. International Rice Research Newsletter, 15(2): 6.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Yayımlanan makalenin telif hakları yazarına aittir.
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
