Türkiye Orijinli Yabani Nohut (Cicer reticulatum L.) Genotiplerinin Agro-Morfolojik Özelliklerinin Belirlenmesi
Özet Görüntüleme: 30
/ 
PDF İndirme: 19
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.11468891Anahtar Kelimeler:
Cicer arietinum, Cicer reticulatum, Yabani nohut, Agro-morfolojik özelliklerÖzet
Nohut (Cicer arietinum L.) yüksek protein içeriğiyle insan gıdası olarak Türkiye’de önemli bir yere sahiptir. Bu araştırma 2022 ve 2023 yetiştirme sezonunda, Sivas ekolojik koşullarında 10 standart çeşit ve 86 yabani nohut genotipi kullanılarak, Augmented deneme desenine göre yürütülmüştür. İncelenen bütün özellikler bakımından genotipler arasındaki farklılıklar istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Çalışmanın iki yıllık ortalama sonuçlarına göre, ilk çıkış süresi (İÇGS) 21.7 gün, çiçeklenme süresi (ÇGS) 57.1 gün, ilk bakla bağlama süresi (İBGS) 65.89 gün, olgunlaşma süresi (OGS) 101.64 gün, bitki boyu (BB) 32.35 cm, ilk bakla yüksekliği (İBY) 8.20 cm, bitkide bakla sayısı (BBS) 102.02 adet, bitkide tane sayısı (BTS) 97.94 adet, bitkide tane ağırlığı (BTA) 13.30 g, yüz tane ağırlığı (100TA) 14.72 g, biyolojik verim (BV) 622.1 kg da-1, tane verimi (TV) 132.96 kg da-1 ve hasat indeksi (Hİ) %20.55 olarak saptanmıştır. Yapılan temel bileşenler biplot analizinde 1. ana bileşen varyasyonun %48.6’sını, 2. ana bileşen varyasyonun %24.4’ünü ve toplamda varyasyonun %73’ünü oluşturmuştur. Biplot grafiği incelendiğinde İÇGS, ÇGS, İBGS ve OGS kendi aralarında pozitif, BB, İBY, 100TA, BV, TV ve Hİ kendi aralarında pozitif, BBS ve BTS kendi aralarında pozitif bir ilişki içerisindedir. BBS, BTS, BTA, BV ve TV bakımından ILWC81 yabani nohut genotipi, ÇGS bakımından 73 numaralı yabani nohut genotipi, İBGS bakımından 473 numaralı yabani nohut genotipi ve OGS bakımından 53 numaralı yabani nohut genotipi öne çıkmıştır.
Referanslar
Abbo, S., Berger, J., Turner, N.C., 2003. Evolution of cultivated chickpea: Four bottlenecks limit diversity and constrain adaptation. Functional Plant Biology, 30, 1081–1087.
Abbo, S., van Oss, R.P., Gopher, A., Saranga, Y., Ofner, I., Peleg, Z., 2014. Plant domestication versus crop evolution: A conceptual framework for cereals and grain legumes. Trends in Plant Science, 19, 351–360.
Adak, A., Sari, D., Sari, H., Toker, C., 2017. Gene effects of Cicer reticulatum on qualitative and quantitative traits in the cultivated chickpea. Plant Breeding, 136(6), 939-947.
Anonim, 2022. Food and agriculture organization statistical databases. Retrieved from https://www.fao.org/faostat/en/#data /QCL. (Accessed: 14.02.2024).
Anonim, 2017. Food and agriculture organization statistical databases. Retrieved from http://www.fao.org/fao stat/en/#data/QC. (Accessed: 11.03.2017).
Archak, S., Tyagı, R., Harer, P., Mahase, L.B., Sıngh, N., Dahıya, P., Nızar, M., Sıngh, M., Vrushalı Tılekar, V., Vıkas Kumar, V., Manoranjan Dutta, M., Narendra P. Sıngh, N. P., Bansal, K. C., 2016. Characterization of chickpea germplasm conserved in the indian national genebank and development of a core set using qualitative and quantitative trait data. The Crop Journal, 4: 417-424.
Arumuganathan, K., Earle, E.D., 1991. Nuclear DNA content of some important plants species. Plant Moleculer Biology Reporter, 9(3):208-218.
Aydın, B., 2019. Siirt, Şırnak ve Hakkâri illerinde toplanan yabani nohut türlerinin karakterizasyonu, Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
Bhavyasree, R.K., Singh, S., Singh, I., 2018. Comparison of backcross and F2 populations for yield attributes in a cross between Cicer arietinum with Cicer reticulatum. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences, 7: 2695-2701.
Çakmak, A., 2019. Adıyaman, Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde toplanan yabani nohut türlerinin karakterizasyonu, Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
Çancı, H., Toker, C., 2009. Evaluation of Yield Criteria for Drought and Heat Resistance in Chickpea (Cicer arietinum L.). Journal of Agronomy and Crop Science, 195(1):47-54.
Demirci, Ö., Bildirici, N., 2020. Şanlıurfa ekolojik koşullarında yetiştirilen bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (20), 656-662.
Doğan, Y., Çiftçi, V., Ekinci, B., 2015. Mardin Kızıltepe ekolojik koşullarında farklı bitki sıklıklarının nohutta (Cicer arietinum L.) verim ve bazı verim öğelerine etkisi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1):73-81.
Erdin, F., Kulaz, H., 2014. Van-Gevaş ekolojik koşullarında bazı nohut (Cicer arietinum L,) çeşitlerinin ikinci ürün olarak yetiştirilmesi. Turkish Journal of Agricultural and Natural Science, 1(özel sayı):910-914.
Erol, C., Okant, M., 2020. Mardin ili ve civarında yabani nohut (Cicer reticulatum) gen kaynaklarının belirlenmesi, toplanması ve karakterizasyonu. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 4(3), 505-521.
Federer, W.T., 2005. Augmented split block experiment design. Agronomy Journal, 97(2), 578-586.
Güngör, H., Dumlupınar, Z., 2018. Bazı nohut çeşit ve hatlarının verim ve verim unsurları bakımından değerlendirilmesi. Derim, 35(2), 194-200.
Jaafar, M.S., 2015. Türkiye’den toplanan yabani nohut populasyonlarının bazı tarımsal özellikler yönünden incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
JMP, Version 13. SAS Institute Inc., Cary, NC, 1989–2019.
Kahraman, A., Pandey, A., Khan, M. K., Lindsay, D., Moenga, S., Vance, L., Bergmann, E., Carrasquilla-Garcia, N., Shin, M.G., Chang, P.L., von Wettberg, E.J.B., Tar’an, B., Cook, D.R., Penmetsa, R. V., 2017. Distinct subgroups of Cicer echinospermum are associated with hybrid sterility and breakdown in interspecific crosses with cultivated chickpea. Crop Science, 57(6), 3101-3111.
Karakoy, T., 2008. Çukurova ve İç Anadolu bölgelerinden toplanan bazı yerel nohut (Cicer arietinum L.) genotiplerinde verim ve verim unsurlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Adana.
Köseoğlu, K., Adak, A., Sari, D., Sari, H., Oncu Ceylan, F., Toker, C., 2017. Transgressive segregations for yield criteria in reciprocal interspecific crosses between Cicer arietinum L. and C. reticulatum Ladiz. Euphytica, 213, 1-11.
Ladizinsky, G., Adler, A., 1976. The origin of chickpea (Cicer arietinum L.). Euphytica, 25, 211–217.
Levene, H., 1960. “Robust tests for equality of variances”. In Contributions to Probability and Statistics, Edited by: Olkin, I. 278– 292. Palo Alto, California: Stanford University Press.
Özcan, M.A., Yücel, D., 2022. Şirnak-İdil koşullarında yetiştirilebilecek kışlık nohut genotiplerinin saptanması. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 6(1), 99-109.
Robertson, L.D., Singh, K.B., Ocampo, B., 1995. A catalog of annual Cicer species. Aleppo: ICARDA.
Soysal, S., Uçar, Ö., Erman, M., 2020. Siirt ili ekolojik koşullarında DAP (Diamonyumfosfat) gübresi dozlarının nohut (Cicer arietinum L.)’un tane verimi ve bazı verim özelliklerine etkileri. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 4(4), 834-842.
Summerfıeld, R.C., Roberts, E.H., Hadley, P., 1987. Photothermal effects on flowering in chickpea and other grain legumes. Adaptation of chickpea and pigeon peato abiotic stresses. Proceedings of the Consultants' Workshop, 19-21 December 1984, ICRISAT Center, India. Patancheru, A.P. 502 324, India: ICRISAT: 33-48.
Singh, M., Kumar, T., Sood, S., Malhotra, N., Rani, U., Singh, S., Singh, I., Bindra, S., Kumar, S., Kumar, S., 2022. Identification of promising chickpea interspecific derivatives for agro-morphological and major biotic traits. Frontiers in Plant Science, 13, 941372.
Singh, R., Sharma, P., Varshney, R.K., Sharma, S.K. & Singh, N.K., 2008. Chickpea improvement: Role of wild species and genetic markers. Biotechnology & Genetic Engineering Reviews, 25(1):267-314.
Talip, M., Adak, A., Kahraman, A., Berger, J., Sari, D., Sari, H., Penmetsa, R.V., Toker, C., 2018. Agro-morphological traits of Cicer reticulatum Ladizinsky in comparison to C. echinospermum PH Davis in terms of potential to improve cultivated chickpea (C. arietinum L.). Genetic Resources and Crop Evolution, 65, 951-962.
Toker, C., Uzun, B., Ceylan, F. O., Ikten, C., 2014. Chickpea. In A. Pratap, & J. Kumar (Eds.), Alien gene transfer in crop plants, achievements and impacts, vol 2 (pp. 121–151). Heidelberg: Springer.
Yalçın, F., Mut, Z., Erbaş Köse, Ö. D., 2018. Afyonkarahisar ve Yozgat koşullarında yüksek verim sağlayacak uygun nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 35(1):46-59.
Yan, W., Kang M., 2003. GGE Biplot Analysis. A Graphical Tool Breeders. Geneticists and Agronomists. CRC Press. Florida.
Zohary, D., Hopf, M., 2000. Domestication of plants in the old world, 3rd ed. New York: Oxford University Press.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 ISPEC Tarım Bilimleri Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
