Farklı Potasyum Uygulama Dozlarının Buğday (Triticum spp.) Verim ve Kalite Unsurları Üzerine Etkileri
Özet Görüntüleme: 14
/ 
PDF İndirme: 3
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14908667Anahtar Kelimeler:
NDVI, buğday, potasyum, çeşit, verimÖzet
Bu araştırma, farklı potasyum dozlarının buğdayın (Triticum spp.) verim ve kalite unsurları üzerindeki etkilerini değerlendirmek amacıyla Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri uygulama alanında 2021-2022 ve 2022-2023 yetiştirme dönemlerinde yürütülmüştür. Çalışmada üç adet ekmeklik (Tekin, Dinç, Babil) ve üç adet makarnalık (Meya-2, Güneyyıldızı, Eyyubi) buğday çeşidi kullanılmış olup, farklı dozlarda potasyum sülfat uygulamalarının etkileri incelenmiştir. Deneme, Tesadüf Bloklarında Bölünen Bölünmüş Parseller Deneme Deseni'ne göre üç tekrarlamalı olarak planlanmıştır. Araştırmada başaklanma günü, başakta tane sayısı ve ağırlığı, bitki boyu, tane verimi, SPAD, NDVI, hektolitre ağırlığı ve protein oranı değerlendirilmiştir. Sonuçlar, potasyum dozlarının bazı büyüme ve kalite parametreleri üzerinde belirgin etkiler yarattığını göstermiştir. Başakta tane ağırlığı 1.80 g, başakta tane sayısı 32.12 adet, bitki boyu 83.60 cm, hektolitre ağırlığı 79.54 kg ve tane verimi 542.50 kg olarak hesaplanmıştır. En yüksek tane verimi 18 kg da⁻¹ potasyum dozu ile elde edilmiştir. SPAD değeri 51.61, NDVI 0.57 ve tane verimi 12 kg da⁻¹ potasyum uygulamasında en yüksek düzeyde tespit edilmiştir. Öte yandan, en erken başaklanma 6 kg da⁻¹ potasyum dozu uygulamasında 123.17 gün ile gerçekleşmiştir. NDVI (0.57) ve protein oranı (%15.19) açısından en yüksek ortalama değerler 10 kg da⁻¹ potasyum dozu ile elde edilmiştir. Elde edilen bulgular, potasyum gübrelemesinin yalnızca verimi artırmakla kalmayıp, buğdayın kalite özellikleri üzerinde de belirleyici bir rol oynadığını göstermektedir.
Referanslar
Abo Basha, D.M., El Sayed, S., Badr, E.A., 2024. Evaluation of mineral fertilizer with silicon (Sİ) foliar application on growth, yield production and nutrient status of wheat under sandy soil conditions. Egyptian Journal of Chemistry, 67(13): 229-239.
Alkan, M., Bayraktar, H., İmren, M., Özdemir, F., Lahlali, R., Mokrini, F., Özer, G., 2022. Monitoring of host suitability and defense-related genes in wheat to Bipolaris sorokiniana. Journal of Fungi, 8(2): 149.
Bozoğlu, T., Derviş, S., Imren, M., Amer, M., Özdemir, F., Paulitz, T.C., Morgounov, A., Abdelfettah, A.D., Özer, G., 2022. Fungal pathogens associated with crown and root of wheat in central, eastern, and southeastern Kazakhstan. Journal of Fungi, 8(5): 417.
Demirel, F., Eren, B., Yilmaz, A., Türkoğlu, A., Haliloğlu, K., Niedbała, G., Bujak, H., Jamshidi, B., Pour-Aboughadareh, A., Bocianowski, J., Nowosad, K., 2023. Prediction of grain yield in wheat by CHAID and MARS algorithms analyses. Agronomy, 13(6): 1438.
Duncan, G.E., O’Sullivan, A.C., Roper, M.M., Biggs, S.J., Peoples, B.M., 2018. Influence of co-application of nitrogen with phosphorus, potassium and sulphur on the apparent efficiency of nitrogen fertiliser use, grain yield and protein content of wheat. Field Crops Research, 226: 56-65.
Duric, N., Perisic, V., Terzic, D., 2019. Winter wheat yield and quality depending on the level of nitrogen, phosphorus and potassium fertilization. Agriculture and Forestry, 65(2): 79-88.
El-Hamdi, K., Omar, M., El-Gendy, M., 2019. Yield and nutrient concentrations of wheat plants as affected by the interaction between organic manuers, phosphorus and potassium fertilizers. Journal of Soil Sciences and Agricultural Engineering, 10(2): 99-105.
El-Nahas, B.H., Dahdouh, S.M.M., Abu-Hashim, M.S.D., Merwad, A.M.A., 2019. Effect of potassium sources and soil amendments with silicate dissolving bacteria on availability of potassium in clayey soil cultivated with wheat plants. Zagazig Journal of Agricultural Research, 46(4): 1089-1102.
Freitas, C.D., Bonfim-Silva, M.E., Silva, A. J.T., Sousa, H.H., Koetz, M., Schlichting, F.A., Guimaraes, L.S., 2018. Nitrogen and potassium fertilization on the development and chlorophyll index of irrigated wheat in the Cerrado, Central Brazil. Federal University of Mato Grosso, Institute of Agricultural and Technological Sciences, 78: 735-901.
Güney, İ.G., Derviş, S., Özer, G., Aktaş, H., Keske, M.A., 2024. Determination of Antagonistic Activities of endophytic bacteria ısolated from different wheat genotypes against Fusarium culmorum. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 10(1): 96-116.
Heybet, E.H., 2013. Magnezyum ve potasyum beslenmeleri ile kuraklığın, buğdayda (Triticum aestivum CV. Adana 99) çinko, magnezyum ve potasyumun floem taşınımına etkilerinin araştırılması. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
İpekeşen, S., Akyildiz, M.İ., Alp, A. 2023. Evaluation of yield and quality traits of advanced bread wheat lines under Diyarbakir province irrigated conditions by GGE biplot technique. Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 12(1): 107-123.
Jamal, A., Jamal, H., 2018. Assessment and distribution of macro and micro nutrients in different soil series of district Swabi, Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan. Journal of Horticulture and Plant Research, 2: 23-32.
Kahraman, T., 2006. Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde farklı ekim zamanı ve azotlu gübreleme uygulamalarının, tane dolum suresi ve tane dolum oranı ile verim ve kalite unsurlarına etkilerinin belirlenmesi. Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
Kara, B., 2014. Potassium use efficiency of some bread wheat cultivars. Biological Diversity and Conservation, 7(2): 105-109.
Khan, A.A., Khan, I., Khan, M.F., Liaqat, W., Muhammad, A., Shahenshah, K., Anwar, S., 2021. Phenology, growth, yield and nitrogen uptake of wheat in response to nitrogen, potassium and their application methods effect of nitrogen and potassium on growth of wheat. Biological Sciences-PJSIR, 64(2): 142-159.
Khan, R., Gurmani, A.R., Gurmani, A.H., Zia, M.S., 2007. Effect of potassium application on crop yields under wheat rice system. Sarhad Journal of Agriculture, 23(2): 277.
Kharipzhanova, A., Dutbayev, Y., Erginbas-Orakci, G., Dababat, A.A., Korkulu, Ş.G., Aydın, S., Kokhmetova, A., 2024. Identification and management of Bipolaris sorokiniana in wheat and barley in Southeast Kazakhstan. Brazilian Journal of Biology, 84: e288758.
Kızılgeçi, F., 2014. Klorofil metrenin makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) açılma kuşaklarında azot kullanım etkinliği ve tane verimi yönünden seleksiyon aracı olarak kullanılabilirliği. Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
Kurmanbayeva, M., Sekerova, T., Tileubayeva, Z., Kaiyrbekov, T., Kusmangazinov, A., Shapalov, S., Madenova, A., Burkitbayev, M., Bachilova, N., 2021. Influence of new sulfur-containing fertilizers on performance of wheat yield. Saudi Journal of Biological Sciences, 28: 4644-4655.
Laasli, S.E., Imren, M., Özer, G., Mokrini, F., Lahlali, R., Bert, W., Dababat, A. A., 2022. Interaction of root-lesion nematode (Pratylenchus thornei) and crown rot fungus (Fusarium culmorum) associated with spring wheat resistance under simulated field conditions. Phytoparasitica, 50(4): 789-809.
Öner, N., Tenikecier, N., 2022. Yaprak gübresinin buğday yapraklarında besin elementleri içeriğine etkisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 59(3):449-456.
Özberk, F., Karagöz, A., Özberk, İ., Atlı, A., 2016. Buğday genetik kaynaklarından yerel ve kültür çeşitlerine; Türkiye'de buğday ve ekmek. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(2):218-233.
Özer, G., Erper, İ., Yıldız, Ş., Bozoğlu, T., Zholdoshbekova, S., Alkan, M., Tekin, F., Tair, E.U., İmren, M., Abdelfettah, A.D., Derviş, S., 2023. Fungal pathogens associated with crown and root rot in wheat-growing areas of Northern Kyrgyzstan. Journal of Fungi, 9(1):124.
Pela, A., Miyazawa, M., Gil, L.G., Broch, D., Arf, M., Reis, R. A., Tiski, I., 2020. Enhanced efficiency potassium fertilizer in soybean and cotton crop. American Journal of Agricultural and Biological Sciences, 15: 118-125.
Popović, V., Ljubičić, N., Kostić, M., Radulović, M., Blagojević, D., Ugrenović, V., Popović, D., Ivošević, B. 2020., Genotype × environment interaction for wheat yield traits suitable for selection in different seed priming conditions. Plants, 9(12):1804.
Rahman, A., Rahman, M.M., Hasan, M.M., Begum, F., Sarker, M.A.Z., 2014. Effects of foliar application of potassium orthophosphate on grain yield and kernel quality of wheat (Triticum aestivum) under terminal heat stress. Bangladesh Journal of Agricultural Research, 39(1):67-77.
Raza, S.A.M., Saleem, F.M., Shah, M.G., Khan, H.I., Raza, A., 2014. Exogenous application of glycinebetaine and potassium for improving water relations and grain yield of wheat under drought. Journal of Soil Science and Plant Nutrition, 14(2): 348-364.
Saha, P.K., Hossain, A.T.M.S., Miah, M.A. M., 2010. Effect of potassium application on wheat (Triticum aestivum L.) in old Himalayan Piedmont Plain. Bangladesh Journal of Agrilcultural Research, 35(2): 207-216.
Sharma, P, R., Sepehya, S., Kumar, P., Sharma, G.D., 2017. Influence of potassium, zinc and boron on productivity of wheat in an acid Alfisol. Himachal Journal of Agricultural Research, 43(1): 16-22.
Singh, P., Agrawal, K.V., Singh, Y.V., 2019. Effect of potassium and FYM on growth parameters, yield and mineral composition of wheat (Triticum aestivum L.) in alluvial soil. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 8(3): 24-27.
Tamer, N., 2011. Organik toprak düzenleyicilerin toprağın enzim aktiviteleri ile buğday verim ve kalitesi üzerine etkileri. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Tariq, M., Shah, M., 2002. Response of wheat to applied soil potassium. Asian Journal of Plant Sciences, 1(4): 470-471.
Ullah, G., Khan, A.E., Khakwani, A.A., 2018. Physiological response of spring wheat to seeding and potassium application rates. Pakistan Journal of Botany, 50(3):937-947.
Verma, G., Kaur, C., 2022. Potassium management for ımproving mash grain yield in a field experiment at regional research station, Gurdaspur. International Journal of Plant & Soil Science, 34(24): 717-725.
Walsh, O.S., 2020. Nitrogen and potassium fertilization in no‐till hard red spring wheat production. Agrosystems, Geosciences & Environment, 3(1): e20018.
Yaraşır, N., Erekul, O., Yiğit, A., 2018. Farklı dozlarda sıvı biyogaz fermentasyon atıklarının ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) bitkisinin verim ve kalite üzerine etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(2): 9-16.
Yilmaz, H., Karatas, R., Demirel, F., Soysal, S., Türkoğlu, A., Yilmaz, A., Ciftci, V., 2024. Variations in protein, gluten, Zeleny sedimentation and yield of certain wheat (Triticum aestivum L.) cultivars under different climatic conditions. Euphytica, 220(12):190.
Yilmaz, H., Yilmaz, A., 2025. Hidden hunger in the age of abundance: the nutritional pitfalls of modern staple crops. Food Science & Nutrition, 13(2): e4610.
Yılmaz, A., Yılmaz, İ.H., 2024. Bolu ekolojik koşullarına uygun soya (Glycine max L.) çeşitlerinin belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 10(2): 273-281.
Yilmaz, A., Yildirim, E., Yilmaz, H., Soydemir, H.E., Güler, E., Ciftci, V., Yaman, M., 2023. Use of arbuscular mycorrhizal fungi for boosting antioxidant enzyme metabolism and mitigating saline stress in sweet basil (Ocimum basilicum L.). Sustainability, 15(7): 5982.
Yolcu, M.S., Yilmaz, A., 2025. Biostimulant-driven enhancement of bioactive compounds in salt-stressed sweet basil (Ocimum basilicum L.). South African Journal of Botany, 178: 318-329.
Yorulmaz, L., Ipekesen, S., Oner, M., Akinci, C., Bicer, B.T. 2025. Screening of drought tolerant level of some wheat cultivars (Triticum durum Desf.) under water stress. Journal of Animal & Plant Sciences, 35(1): 197-208.
Zaili, S.A., Alabdaly, M.M. 2023. Responce of growth and yield of local garlic allium sativum to potassium fertilization and planting date Anbar Journal of Agricultural Sciences, 12(1): 54-63.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 1970 Yayımlanan makalenin telif hakları yazarına aittir.
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
